Akt, Zufall und Recht

BOOK
Cite BOOK
Style
Format
Akt, Zufall und Recht
Referate gehalten am Interdisziplinären Seminar 2017–2018
Editors: Strangas, Johannes | Belvisi, Francesco | Chanos, Antonis | Moschopoulos, Dionysis | Pyrgakis, Dimitrios | Vasilopoulou, Viktoria
Akten der Griechischen Gesellschaft für rechtsphilosophische und rechtshistorische Forschung, Vol. 9/I
(2025)
Additional Information
Book Details
Pricing
Abstract
Mit der Veröffentlichung des aus zwei Halbbänden bestehenden 9. Bandes ist die »Griechische Gesellschaft für rechtsphilosophische und rechtshistorische Forschung« ihrem Ziel, der Herausgabe ihrer gesamten Akten, ein Stück nähergekommen.Das Thema »Akt, Zufall und Recht« des Interdisziplinären Seminars der Jahre 2017 und 2018 greift das Thema »Freiheitsbegriffe und Recht« der Jahre 2004 und 2005 auf. Denn der Akt bildet im wahrsten Sinne des Wortes die Manifestation der Freiheit; der Zufall hingegen, der als eine Eigenschaft bestimmter Ereignisse angesehen wird, wirkt als Hindernis im Hinblick auf die Verwirklichung der Freiheit, mitunter so sehr, dass die Ausführung des Aktes als Gefährdung, als »Risiko« erscheint.
Table of Contents
Section Title | Page | Action | Price |
---|---|---|---|
Πρόλογος | V | ||
Vorwort | VIII | ||
Avant-propos | X | ||
Prefazione | XIII | ||
Πίναξ περιεχομένων / Inhaltsverzeichnis / Table des matières / Indice | XVII | ||
I. Φιλοσοφικὴ-διεπιστημονικὴ θεώρηση / Philosophische-interdisziplinäre Betrachtung / Aspect philosophique-interdisciplinaire / Aspetto fi losofi co-interdisciplinare del diritto | 1 | ||
Ἰωάννης Στράγγας: Ἡ ἔννοια τῆς τυχαιότητος ὑπό το φῶς τοῦ Πίνακοςτῶν Κατηγοριῶν | 3 | ||
Johannes Strangas: Der Begriff der Zufälligkeit im Lichte der Kategorientafel | 60 | ||
Jean Strangas: La notion de fortuité à la lumière de la Table des catégories | 94 | ||
Johannes Strangas: La nozione di fortuità alla luce della Tavola dellecategorie | 120 | ||
Kuno Lorenz: Der dialogische Charakter der Vernunft | 139 | ||
I. Das Begriff spaar Akt und Zufall als Repräsentant einer Kultur-Natur-Unterscheidung | 139 | ||
II. Zum Begriff der Vernunft in der Antike (Der Mensch zum einen als animal rationale und zum anderen als animal sociale) | 146 | ||
III. Aus der Sicht eines dialogischen Vernunftbegriffs: Praktische Rationalität (= Sozialität) als Verbundenheit und theoretische Rationalität (= Individualität) als Selbstbestimmung | 153 | ||
Kuno Lorenz: Ὁ διαλογικὸς χαρακτῆρας τοῦ Λόγου (Περίληψη) | 158 | ||
Μιλτιάδης Λειβαδίτης: Λογικότητα καὶ Λογικὴ εἰς τὶς νοήμονες πρά-ξεις καὶ εἰς τὶς ἁπλούστερες μορφὲς συμπεριφορᾶς | 161 | ||
Miltiade Livaditis: Raisonnabilité et logique dans les actes rationnels etles formes plus simples du comportement (Resumé) | 168 | ||
Γεώργιος Δελλαπόρτας: Τυχαιότης καὶ ἐγκεφαλικὲς λειτουργίες. Ἡσυμβολὴ τῆς κβαντικῆς φυσικῆς | 171 | ||
Ι. Η διάχυτη αβεβαιότης περί τον ακριβή ορισμό της εννοίας της τυχαιότητος | 173 | ||
ΙΙ. Η ατελής και ελλιπής διακρίβωση περί του νοείν | 177 | ||
ΙΙΙ. Ο Πολύφημος, ο Οδυσσέας, η τυχαιότης και το νοείν | 181 | ||
IV. Η καλλιτεχνική και η επιστημονική δημιουργία συνιστούν τυχαίο γεγονός; | 182 | ||
V. O Borel, oι πίθηκοι, η γραφομηχανή και ο Hamlet | 185 | ||
VI. Η σχηματοποίηση των νοητικών λειτουργιών | 187 | ||
VIΙ. Τυχαιότης και ψυχικές διαταραχές | 191 | ||
VIΙΙ. Η συμβολή της κβαντικής μηχανικής στην μελέτη του νοείν | 192 | ||
ΙΧ. O Bohr και η αρχή της συμπληρωματικότητος (complementarity) | 192 | ||
Χ. Ο Wigner και ο «φίλος» του: Η άποψη του Wigner επί της σχέσεως της κβαντομηχανικής με τα φαινόμενα της συνειδήσεως | 194 | ||
ΧΙ. Η συνεργασία του Wolfgang Pauli με τον Carl Jung: Συγχρονικότης και απαρχή της διεπιστημονικότητος | 195 | ||
ΧΙΙ. Οι απόψεις του John Carew Eccles | 196 | ||
Georges Dellapostas: Zufälligkeit und Gehirnfunktionen. Der Beitrag der Quantenphysik (Zusammenfassung) | 198 | ||
A. Zufälligkeit und verwandte Begriffe | 198 | ||
B. Wesen und Mechanismen des Gehirns bzw. des Denkens | 199 | ||
C. Der Einfl uß der Theorie der Quantenmechanik auf die Erforschung von psychischen und logischen Problemen (nebst der Zuflucht zum Begriff der Unsicherheit) | 201 | ||
Κωνσταντῖνος Γιατράς: Πιθανότης καὶ στατιστική | 203 | ||
1. Εν είδει εισαγωγής | 203 | ||
2. Ιστορική αναδρομή | 205 | ||
α. Το χρονικό της τύχης | 205 | ||
β. Η γέννηση και η εξέλιξη της στατιστικής | 212 | ||
3. Τυχαιότητα και πειράματα τύχης | 214 | ||
4. Η έννοια της πιθανότητας | 216 | ||
5. Μαθηματικές θεωρίες της πιθανότητας | 217 | ||
α. Κλασική ή a priori πιθανότητα (Laplace) | 217 | ||
β. Πιθανότητα ως οριακή τιμή σχετικής συχνότητας (Von Mises) | 218 | ||
γ. Αξιωματική (μετροθεωρητική) πιθανότητα (Kolmogorov) | 220 | ||
6. Ερμηνευτικές θεωρήσεις της πιθανότητας | 221 | ||
7. Στατιστική έρευνα και σκέψη | 225 | ||
8. Φιλοσοφία της στατιστικής | 228 | ||
Constantin Giatras: Probabilités et Statistique ( Résumé) | 230 | ||
Πέτρος Στεφανέας: Λογικὲς δράσεις γιὰ τὴν ἐξάλειψη τῆς τυχαιότη-τας, ἰδίως στὸ πεδίο τῆς διαχείρισης τῶν προσωπικῶν δεδομένων | 235 | ||
1. Εν είδει εισαγωγής | 235 | ||
2. Όψεις της Ορθότητας: Από την Λογική στην Επιστήμη των Υπολογιστών και τη Νομική Επιστήμη | 237 | ||
3. Μελέτη περίπτωσης: Ορθότητα και τεχνικές διαχείρισης προσωπικών δεδομένων | 239 | ||
Petros Stefaneas: Αzioni logiche per eliminare la fortuità, soprattuttonell’ambito del trattamento dei dati personali (Riassunto) | 245 | ||
1. A mo’ di introduzione | 245 | ||
2. Aspetti della correttezza: dalla logica alla scienza informatica e alle scienze giuridiche | 245 | ||
3. Caso di studio: Correttezza e tecniche di trattamento dei dati personali | 247 | ||
Heinrich Beck: Akt und Potenz als philosophische Grundbegriff e inGeschichte und Gegenwart | 249 | ||
I. Akt bei Parmenides und Heraklit | 249 | ||
II. Akt und Potenz bei Aristoteles | 250 | ||
Α. Die beiden Seinsprinzipien | 251 | ||
1. Materie als Potenz (Dynamis), Form als Akt (Enérgeia) | 252 | ||
2. Form/Akt als Ziel (Telos) | 254 | ||
3. Potenz als Individuationsprinzip | 254 | ||
4. Die Form und das lndividuum | 255 | ||
Β. Die Ewigkeit der Welt | 255 | ||
III. Akt und Potenz nach Thomas vοn Aquin (Sein (existentia) als Akt, Wesen (essentia) als Potenz) | 255 | ||
V. Das Verhältnis von Akt und Potenz,verstanden (von Hans André) als ontologisches Verhältnis (im Ausgang von einem phänomenologisch-naturwissenschaftlichen Ansatz) | 260 | ||
V. Gründung der Welt-Evolution nicht nur in ihrer materiellen Basis als potentia receptiva, sondern auch in ihrem Seinsakt (nach Gustav Siewerth) | 264 | ||
VI. Der Seinsakt als Identitätsvollzug und als kreisende Bewegung (nach Ηernrich Beck) | 266 | ||
Heinrich Beck: Ἐνέργημα καὶ Δύναμις ὡς θεμελιώδεις φιλοσοφικὲςἔννοιες στὴν διαδρομὴ τῆς ἱστορίας καὶ σήμερα (Περίληψη) | 271 | ||
Alexandre Zabalza: Praxis, Kthton et Kairos. Cosmogonie juridiquede la Terre et de l’Oikos | 279 | ||
I) La terre des mythes grecs | 282 | ||
II) La terre oubliée de l’histoire ou de l’aventure libérale | 283 | ||
III) L’impératif libéral moderne: la conscience de la terre | 285 | ||
Alexandre Zabalza: Πρᾶξις, χθὼν καὶ καιρός. Δικαιϊκὴ κοσμογονία τῆςΓῆς καὶ τοῦ Οἴκου (Σύνοψη) | 287 | ||
Μιχαὴλ Μαντζανάς: Τύχη καὶ μοῖρα εἰς τὴν ἀρχαιοελληνικὴ ἠθικήMichel Mantzanas, Chance et destin dans l’éthique grecque ancienne | 293 | ||
Michel Mantzanas: Chance et destin dans l’éthique grecque ancienne (Résumé) | 299 | ||
Χρῆστος Τερέζης: Ὅροι ἀποτροπῆς του πολιτικῶς καὶ τοῦ κοινωνικῶςτυχαίου εἰς τὸ ὄγδοο βιβλίο τῶν Πλατωνικῶν Νόμων | 301 | ||
Εισαγωγικά | 301 | ||
Α) Η θεσμική κατοχύρωση της θρησκευτικότητας | 302 | ||
Β) Η διαλεκτική αντιπαραβολή «ἀδικεῖν»-«ἀδικεῖσθαι» | 303 | ||
Γ) Η σχέση πολιτικού συστήματος και πολιτών ως προς το ουσιώδες | 305 | ||
Δ) Ο υλικός πλουτισμός ως ηθικό αντιπαράδειγμα | 305 | ||
Ε) Εξειδικευμένες οπτικές της συγκρότησης των πολιτών από τις επιλογές του πολιτικού συστήματος | 308 | ||
ΣT) Η συμβολή των πολιτών στην συγκρότηση ενός ακεραίου πολιτικού συστήματος | 310 | ||
Ζ) Η παιδαγωγική ευθύνη του πολιτικού συστήματος | 313 | ||
Η) Νόμος και κοινή γνώμη | 317 | ||
Εν είδει επιλόγου | 318 | ||
Christos Terezis: Conditions d’écartement du fortuit politique et socialdans le huitième livre des Lois de Platon (Résumé) | 319 | ||
Νικόλαος Χρόνης †: Τύχη καὶ αὐτόματον παρ’ Ἀριστοτέλει | 323 | ||
Ι. Εἰσαγωγικό Προσημείωμα | 323 | ||
ΙΙ. Θεματοποίηση λαϊκῶν πίστεων | 324 | ||
ΙΙΙ. Τρόποι ζητήσεως | 324 | ||
ΙV. Κριτική Ἀντίθετα Φρονούντων | 326 | ||
V. Ἡ ἀναιρετική πρόταση | 327 | ||
VI. Τελολογία | 328 | ||
VII. Ἐπίμετρον: Τύχη καί Εὐδαιμονία | 330 | ||
Nikolaos Chronis †: Τύχη und αὐτόματον bei Aristoteles (Zusammenfassung) | 331 | ||
Ἑλένη Προκοπίου: Ὁ ρόλος τῶν «περιστάσεων» εἰς τὴν θωμιστικὴθεωρία τῆς δικαιοσύνης | 335 | ||
Ι. Αντικειμενική θεωρία του περιεχομένου της δικαιοσύνης | 336 | ||
ΙΙ. Οι «περιστάσεις» και η διαφορετικότητα των προσώπων | 339 | ||
ΙΙΙ. Η αναγκαιότητα του νόμου | 347 | ||
α) «Το ελάχιστο περιεχόμενο του φυσικού δικαίου» | 351 | ||
β) Η πολιτική αντίληψη της δικαιοσύνης | 354 | ||
IV. Ως συμπέρασμα | 357 | ||
Eleni Procopiou: Le rôle des «circonstances» dans la théorie thomistede la justice (Résumé) | 358 | ||
Νικολίτσα Γεωργοπούλου: Ἐνέργεια, ἐλευθερία καὶ πράξη τοῦ Ἐγὼεἰς τόν Fichte | 361 | ||
Nikolitsa Georgopoulou: Akt, Freiheit und Tat des Ichs bei Fichte (Zusammenfassung) | 368 | ||
Γιάννης Πρελορέντζος: Ὁ ρόλος της τυχαιότητας στὴ θεωρία τοῦVladimir Jankélévitch περὶ δικαιοσύνης | 371 | ||
Ι. Εν είδει εισαγωγής | 371 | ||
ΙΙ. Η θέση της δικαιοσύνης στην ηθική φιλοσοφία και δη στην αρετολογία του Jankélévitch | 380 | ||
1) Πού εγκύπτει ο Γάλλος φιλόσοφος στο ζήτημα της δικαιοσύνης; | 380 | ||
2) Η θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στο ηθικό (éthique) και το δικαιικό/νομικό (juridique) | 381 | ||
3) Σύγκριση της δικαιοσύνης με την αγάπη και ανάδειξη της απαρα-μείωτης υπεροχής της αγάπης | 381 | ||
4) Είναι άραγε θεμιτό να χαρακτηρίζουμε «αρετή» τη δικαιοσύνη; | 383 | ||
5) Ορισμός/οί της δικαιοσύνης, του δίκαιου ανθρώπου (juste) (και της αδικίας) και βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δικαιοσύνης | 385 | ||
6) Επιείκεια, ανεκτικότητα, σεβασμός: οι ενδιάμεσες αρετές ανάμεσα στη δικαιοσύνη και την αγάπη | 388 | ||
7) Πολυάριθμες αναλύσεις του Jankélévitch αναφορικά με την ηθική, ιδιαιτέρως αναφορικά με τη δικαιοσύνη, που παρουσιάζουν εξαιρε-τικό ενδιαφέρον, αφορούν δε στα τρία πρόσωπα του ενικού και του πληθυντικού «σύμφωνα με τη γραμματική» | 395 | ||
8) Δικαιοσύνη και ισότητα | 399 | ||
III. Ο ρόλος του τυχαίου, του απρόβλεπτου, εν τέλει του χρόνου στη θεωρία περί δικαιοσύνης του Jankélévitch | 402 | ||
Yannis Prelorentzos: Le rôle du fortuit dans la théorie de la justice deVladimir Jankélévitch (Résumé) | 410 | ||
A) En guise d’introduction | 410 | ||
B) La place de la justice dans la théorie des vertus de Jankélévitch | 411 | ||
C) Le rôle du fortuit, de l’imprévisible, en dernière analyse du temps, dans la théorie de la justice de Jankélévitch | 416 | ||
Χάρης Παπαχαραλάμπους: Ἡ ἐνδεχομενικότητα ὡς τόπος τῆς φιλοσο-φίας τοῦ δικαίου στὴν ὕστερη νεωτερικότητα | 421 | ||
1. Στην προνεωτερικότητα | 421 | ||
2. Ο κλασικός Ιδεαλισμός | 422 | ||
3. Μετά το πέρας της εκκοσμίκευσης. Επανακτώντας την ενδεχομενικότητα | 424 | ||
4. «Πρόοδος»; Συστημικός λόγος και Αποδόμηση | 427 | ||
5. Πέρα από την ενδεχομενικότητα. Το Συμβάν και ο λόγος του | 430 | ||
Charis Papacharalambous: Kontingenz als Ort der Rechtsphilosophiein der Spätmoderne (Zusammenfassung) | 432 | ||
Νικόλαος Τροβάς: Τυχαιότης καὶ ἐνέργημα εἰς τὴν Ὀρθόδοξη Θεο-λογία | 437 | ||
Προδιαθεσία | 437 | ||
Α. Ορισμοί εννοιών | 437 | ||
α) Ορθοδοξία | 437 | ||
β) Κτίση | 438 | ||
γ) Σωτηρία | 438 | ||
Β. Ενέργημα Θείο και ανθρώπινο | 439 | ||
Διάκριση εννοιών | 439 | ||
Ι. Θείο ενέργημα | 439 | ||
α) Το θείο ενέργημα είναι κατά χάριν | 439 | ||
β) Εκκλησία | 440 | ||
γ) Η εκκλησία ως κοινωνία εσχάτων | 440 | ||
ΙΙ. Ενέργημα ανθρώπινο Η θέωση και η αγιότητα των ανθρώπων | 442 | ||
α) Αγιότητα | 442 | ||
β) Θέωση | 442 | ||
γ) Η θέωση και η αγιότητα των ανθρώπων ως εικονισμός της βασιλείας του Θεού | 442 | ||
Γ. Δυτική θεολογία | 443 | ||
Εν είδει συμπεράσματος | 444 | ||
Nicolaos Trovas: Hasard et acte en Théologie Orthodoxe (Résumé) | 444 | ||
Α. Défi nitions | 445 | ||
a) Orthodoxie | 445 | ||
b) Création | 445 | ||
c) Salut | 445 | ||
Β. Acte divin et humain (distinction) | 446 | ||
1. Acte divin | 446 | ||
a) L’action divine se fait par la grâce | 446 | ||
b) Église | 446 | ||
c) L’église en tant que société des derniers jours (participation de la communauté de croyants aux Derniers Jours) | 447 | ||
2. Acte humain (Divinisation et sainteté de l’homme) | 448 | ||
a) La sainteté | 448 | ||
b) Divinisation | 448 | ||
c) La divinité et la sainteté des hommes en tant que préfi guration du royaume de dieu | 448 | ||
C. Théologie Occidentale | 449 | ||
D. En guise de conclusion | 449 | ||
Ἀνδρέας Πυλαρινός: Ἀλεατορικὴ μουσικὴ | 451 | ||
André Pylarinos: Musique aléatoire (Résumé) | 454 | ||
Evanghélos Moutsopoulos †: Saisir l’occasion procurée par le hasard:Éthique et Droit | 455 | ||
I. En guise d’introduction | 455 | ||
II. Axiologie des intentions | 456 | ||
III. Incidences du hasard sur le droit | 457 | ||
Εὐάγγελος Μουτσόπουλος †: Ἡ σύλληψις τῆς ὑπὸ τῆς τύχης παρεχομέ-νης εὐκαιρίας: Ἠθικὴ καὶ Δίκαιο (Σύνοψις) | 458 | ||
Βασίλης Βουτσάκης: Οἱ ἀρετὲς ἐμπρὸς στὴν τυχαιότητα | 459 | ||
Ι. Εισαγωγικές σκέψεις | 459 | ||
1. Η πρόκληση της τυχαιότητας | 459 | ||
2. Η αποκατάσταση της αρεταϊκής ηθικής | 460 | ||
ΙΙ. Η ηθική προτεραιότητα του ενάρετου ανθρώπου | 463 | ||
1. Οι όροι της συζήτησης | 463 | ||
2. Η τελολογία του βίου | 464 | ||
3. Ο ενάρετος άνθρωπος | 469 | ||
ΙΙΙ. Κριτικές παρατηρήσεις | 473 | ||
1. Τα ισχυρά σημεία της αρεταϊκής ηθικής | 473 | ||
2. Αναδιατυπώσεις | 474 | ||
3. Οι σκόπελοι | 476 | ||
IV. Οι αρετές στο υπόβαθρο των αρχών; | 482 | ||
1. Οι αρεταϊκές θεωρίες εμπρός στο πρόβλημα του ανθρώπου να επε-ρωτά την αρεταϊκή του συγκρότηση | 482 | ||
2. Η κατεύθυνση, προς την οποία οδηγεί η προηγηθείσα ανάπτυξη | 482 | ||
Vassilis Voutsakis: Les vertus face à la fortuité (Résumé) | 483 | ||
A. Réfl exions introductives | 483 | ||
B. La priorité éthique de l’homme vertueux | 484 | ||
1) Les termes du débat | 484 | ||
2) La telologie de la vie | 484 | ||
3) L’homme vertueux | 486 | ||
C. Observations critiques | 487 | ||
1) Les points forts de l’éthique des vertus | 487 | ||
2) Les réformulations | 488 | ||
3) Les diffi cultés | 488 | ||
D. Au délà des vertus | 490 | ||
Antonis Chanos: Rechtsakt und Rechtskommunikation | 491 | ||
Ἀντώνιος Χάνος: Δικαιϊκὸ ἐνέργημα καὶ δικαιϊκὴ ἐπικοινωνία (Περίληψη) | 504 | ||
Ἰωάννης Σαρμάς: Τυχαιότης καὶ προβλεψιμότης ὡς θεμέλια τῆς νο-μοθέτησης | 509 | ||
Ι [Προοίμιο] | 509 | ||
ΙΙ [Ορισμός της νομοθέτησης] | 509 | ||
ΙΙΙ [Διευκρινίσεις] | 511 | ||
IV [Έννοια της τυχαιότητας] | 512 | ||
V [Έννοια της προβλεψιμότητας] | 514 | ||
VI [Η δημοκρατική νομοθέτηση] | 516 | ||
Ioannis Sarmas: Le hasard et le prévisible en tant que fondements del’acte de légiférer (Résumé) | 516 | ||
Francesco Βelvisi: Agire, caso e diritto: Il caso nell’applicazione deldiritto | 519 | ||
1. Impostazione del problema: caso e contingenza | 519 | ||
2. Complessità del reperimento e dell’interpretazione del diritto: Oliver W. Holmes e Josef Esser | 527 | ||
3. Costruzione e interpretazione del «fatto»: Max Weber | 534 | ||
4. Decisione giudiziale e incertezza del diritto | 542 | ||
Francesco Belvisi: Πράττειν, τυχαῖο γεγονὸς καὶ δίκαιο: Τὸ τυχαῖο γε-γονὸς στὴν ἐφαρμογὴ τοῦ δικαίου (Περίληψη) | 550 | ||
Ἠλίας Κανελλόπουλος: Ἡ ἀνεξαρτησία τῆς δικαιοσύνης ὡς θεσμικὸἀντίβαρο στὶς τυχαιότητες περὶ τὴν ὑλοποίηση τῆς Δημοκρατίας | 561 | ||
Ι. Αντί προλόγου | 561 | ||
ΙΙ. Ιστορικότητα και έννοια της διάκρισης των λειτουργιών και των θεσμικών αντίβαρων | 562 | ||
ΙΙΙ. Η δικαστική ανεξαρτησία ως θεσμικό αντίβαρο και η σύγχρονή πραγματικότητα | 565 | ||
ΙV. Εικόνες που παραπέμπουν στο όχι μακρινό μέλλον | 569 | ||
V. Εν είδει επιλόγου | 574 | ||
Ilias Kanellopoulos: L’indépendance du pouvoir judiciaire, contrepoidsaux hasards du processus démocratique (Résumé) | 575 |